موذن انقلاب
موذن انقلاب
حالا موذن انقلاب شده بود؛ روزهای بعد از انقلاب مقام معظم رهبری اذان او را "اذان انقلاب" نام نهادند، اذانی که حتی شهید مطهری در وصیت‌نامه‌اش خواسته بود هنگام برداشتن پیکرش از روی زمین، این اذان را پخش کنند. در آستانه سی و نهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی به سراغ یکی از اساتید پیشکسوت قرآنی کشور می‌رویم که از همان ابتدا دلبسته خواندن اذان در مسجد بود و در نهایت به این عنوان مفتخر گشت تا موذن برجسته انقلاب اسلامی ایران باشد:
طلوع
«حسین صبحدل» مؤذن و استاد پیشکسوت قرآن کریم، در سال 1310 در میدان محمدیه تهران متولد شد. فعالیت‌های قرآنی ـ مذهبی خود را از اوایل نوجوانی آغاز کرد. هر چند که در دوران نوجوانی در مغازه کفاشی پدر در بازار تهران مشغول به کار بود اما زمانی که به تدریج با هنر آشنایی بیشتری پیدا کرد کم‌کم تشویق شد که شغل پدر را رها کند و وارد حرفه مورد علاقه خود شود و فعالیت‌های هنری ـ مذهبی خود را از حسینیه ارشاد آغاز کرد.
از آواز خوش سنتی تا تلاوت اذان و قرآن
از همان سال‌های کودکی و نوجوانی علاقه زیادی به قرائت قرآن و ادعیه داشت. زمانی که در مغاز کفاشی پدربزرگ مشغول به کار بود به این دلیل که پدربزرگ نیز صاحب آواز خوشی بود و با اساتید آواز نیز در ارتباط بود در همان سال‌های حضور در بازار، ردیف‌های آواز سنتی را از دوستان پدرش یاد گرفت و تمرینات خود را آغاز کرد.
همراه با یادگیری آواز سنتی و ایرانی، دعا و اذان نیز می‌خواند و در کنار آن تلاوت قرآن نیز داشت تا اینکه به تدریج این هنرها را با هم تلفیق کرد و با انتخاب اشعار بسیار خوب شروع به دعاخوانی و مداحی کرد و سبکی بین آواز سنتی و مداحی را اجرا کرد؛ سبک استاد نه آواز سنتی بود و نه مداحی‌های معمول، بلکه بین این دو بود و در آن سالها با تسلطی که روی نغمات ایرانی داشت سبک خاص خود را در مجالس مذهبی اجرا می‌کرد و کاری که در نهایت ارائه می‌شد بسیار زیبا و با سوز و گداز مداحی بود.
ضبط اولین اذان در مسجد
مرحوم صبحدل اولین اذان خود را در سال 53 یا 54 در مسجد جلیلی گفت و به این دلیل که یکی از دوستانش در آن لحظه کنارش بود و ضبط صوتی هم داشت، اذان ایشان را اتفاقی ضبط کرد و آن اذان برای همیشه ماندگار شد. زمانی که صدای ضبط بلند باشد اذانگو سعی می‌کند بلند بخواند و به همین دلیل اولین اذان ایشان در مسجد جلیلی نیز بسیار رسا در اوج بلندی اجرا شد.اذان استاد صبحدل به دلیل ارتفاع بلند و جذابیت خاص جایگاه والایی دارد به طوری که پس از پیروزی انقلاب اسلامی رهبر معظم انقلاب آن را «اذان انقلاب» نامیدند.
فعالیت ها در فصل انقلاب
استاد صبحدل عهده‌دار برگزاری جلسات سخنرانی استاد مطهری و استاد شریعتی بود و ارتباط نزدیکی با این بزرگان به‌ویژه در حسینیه ارشاد و دیگر مجالس داشت. علاوه بر اینکه مقدمات سخنرانی این بزرگان دینی را آماده می‌کرد خود نیز در این مجالس به مداحی و اجرای برنامه می‌پرداخت و دعای پایانی این مجالس را نیز خودش قرائت می‌کرد. ایشان در قالب فعالیت‌های انقلابی خود کتاب‌ها و نوارهای دکتر شریعتی را نیز تکثیر و در اختیار دانشجویان قرار می‌داد.
ارائه نخستین تجربه های هنر دینی در دوران جدید
صبحدل در دوران خفقان شاهنشاهی، حسینیه ارشاد را به پایگاهی برای ارائه نخستین تجربه‌های هنر دینی در دوره جدید تبدیل کرد. سرود ماندگار «خمینی ای امام» یادگار یکی از تلاش‌های او در آن سال‌های سخت و پراضطراب است. سرود‌های «خمینی ای امام»، «راه امام در کلام امام»، «بانگ توحید»، «طلایه‌داران انقلاب»، «حماسه رزمندگان»، «ماه محرم»، مناجات‌های رادیو و دعای هنگام تحویل سال و بیش از یک هزار و 300 اثر رادیویی از آثار ماندگار این استاد فقید است.
آموزش قرآن از مسجد تا سازمان تبلیغات اسلامی
استاد صبحدل در دهه 60 اقدام به برپایی جلسات قرآن در مساجد محله می‌کرد و همزمان در چند مسجد از جمله مسجد المهدی(عج) مسجد امام سجاد(ع) به آموزش قرآن می‌پرداخت که البته فعالیت‌های قرآنی ایشان تنها محدود به جلسات قرآن این مساجد نبود بلکه ایشان با هیئت قرآنی تشکیل شده در سازمان تبلیغات اسلامی نیز همکاری داشته و در کنار اساتیدی از جمله؛ سیدمحسن خدام‌حسینی، سیدمحسن موسوی بلده، عباس سلیمی، برنامه‌ریزی به منظور اجرای برنامه‌های قرآنی و تربیت نوجوانان و جوانان قرآنی را انجام می‌داد.
ثمره هیئت قرآنی در سازمان تبلیغات و فعالیت‌هایی همچون آن موجب شد که عده زیادی از کودکان و نوجوانان قاری و حافظ قرآن تربیت شدند. فعالیت اساتید قرآنی در جهت تربیت قرآن‌آموزان بدون توقع اجر و پاداش بود و از طریق این فعالیت‌ها و با اهتمام اساتید قرآن بود که موج عظیمی در حوزه فعالیت‌های قرآنی در کشور ایجاد شد.
اولین جرقه های اعزام قاریان به حج
سال 1358 مسئول اعزام قاریان به حج تمتع شد. در آن سال اساتیدی همچون مرحوم اربابی و عباس سلیمی، محسن موسوی بلده و سیدمحسن خدام‌حسینی به سرزمین وحی اعزام شدند. به گفته «سید محسن موسی‌بلده» استاد پیشکسوت قرآن کریم، جرقه اعزام قاریان به حج توسط استاد صبحدل زده شد.
تربیت نیرو در عرصه نغمات مذهبی و فرهنگی
صبحدل در عمر با برکت خود شاگردان بسیاری همچون محمدرضا اصفهانی و هادی آرزم تربیت کرد. وی، اصفهانی و مختاباد را در تهیه آثار و نغمات فرهنگی و مذهبی حمایت کرد و نیز پیگیر بود تا آثار تولید شده موسیقی به دست علما و روحانیون برسد تا آنها نیز نظر دهند. هادی آرزم درباره این استاد فقید می‌گوید: استاد صبحدل تجربیات خود را به ما منتقل کرد و با آغاز کارهای گروهی سعی در ترویج این نوع فعالیت داشت.
استاد به‌دنبال این نبود که در مسابقات قرآن شرکت کند، حتی به‌دنبال این نبود که خود را در مجالس بزرگ نشان دهد بلکه بیشتر سعی می‌کرد زمینه رشد و شکوفایی دیگران را فراهم کند و در جلسات و محافل قرآنی بیشتر جوانان را جلو می‌فرستاد و خودش پشت صحنه بود.
دوست داشت نماز را در مسجد و به جماعت بخواند
زمانی که مرحوم صبحدل، در رادیو فعالیت داشت ظهرها از محل کار خود بیرون می‌آمد و برای اقامه نماز به مسجد ارگ می‌رفت تا نماز جماعت به جا آورد، نه اینکه در اداره نمازخانه نداشته باشند، نه، بلکه دوست داشت نماز را در مسجد و به جماعت بخواند؛ ایشان بین دو نماز ظهر و عصر که در مسجد ارگ اقامه می‌شد دعا می‌خواند و در واقع قرائت دعای بین نماز ظهر و عصر مسجد ارگ برعهده ایشان بود. همچنین برنامه‌ریزی برای برگزاری کلاس‌های قرآن در مسجد ارگ را نیز عهده‌دار بود.
پدر مذهبی رادیو
پس از پیروزی انقلاب اسلامی به رادیو رفت به دلیل ارائه برنامه‌های جذاب معنوی، پدر مذهبی رادیو شناخته می‌شد. فعالیت وی در رادیو از سال 58 آغاز شد و زمانی که وارد رادیو شد به‌عنوان مسئول برنامه‌های معارفی فعالیت خود را آغاز کرده که البته در کنار این مسئولیت، تهیه‌کننده برنامه‌های معارفی هم بود و اشعار و متن‌های مورد نظر برای هر برنامه را نیز خودش انتخاب می‌کرد.
ایشان در سال‌های فعالیت خود در رادیو همواره اساتید و بزرگان را به رادیو دعوت می‌کرد و از آنها برنامه ضبط می‌کرد و همچنین ارتباط خوبی هم با مداحان داشت و ضمن دعوت از مداحان برای اجرای برنامه در رادیو، درباره روش خواندن مداحان و اشعاری که باید برای مداحی انتخاب می‌کردند نیز نظر می‌داد چرا که خودش صاحب سبک بود.
هیچ گاه از اذان گفتن دریغ نمی کرد
فرزند ایشان، علی صبحدل روایت کرده است: "پدرم علاقه خاصی به گفتن اذان داشت و هیچگاه از اذان گفتن دریغ نمی‌کرد و هر جا که فرصت فراهم بود اذان می‌گفت. به یاد دارم یکبار به مسافرت رفته بودیم و زمانی که در یکی از شهرهای بین راه برای نماز خواندن ایستادیم پدرم قبل از اینکه نماز جماعت آن مسجد آغاز شود رفت و اذان معروف خود را در آن مسجد گفت و حاضران در آن اطراف همه شوکه شدند و می‌گفتند این آقا اذان شبیه آن اذان معروفی را می‌گوید که همیشه از رادیو پخش می‌شود.
پدرم در آخرین روزها و ماه‌های زندگی هم به اذان گفتن علاقه داشت و در سال‌های آخر عمر خود که به‌دلیل بیماری آلزایمر فرازهایی از اذان را یادش می‌رفت باز هم اذان می‌گفت و هر بار که به مسجد محله‌مان می‌رفتیم باز هم دوست داشت اذان بگوید. آخرین بار که با پدرم به مسجد رفتیم پدرم خواست اذان بگوید اما فرازهای آخر را فراموش کرده بود و سعی می‌کرد که به یاد بیاورد ما یکی یکی فرازها را می‌گفتیم و او تکرار می‌کرد اما با این حال باز هم سعی می‌کرد بلند بگوید و در دوران بیماری خود هم اذان را با صدای بلند می‌گفت".
غروب
حسین صبحدل از میانه‌های سال 1385 به بیماری سخت ریوی دچار شد و بعد از چند سال بیماری روز 13 آبان 1388 در سن 78 سالگی دار فانی را وداع گفت.