به گزارش پایگاه تخصصی مسجد، «مسجد جامع جوادیه» با امامت حجت‌الاسلام «محمد سلطان ابراهیمی»، از مساجد قدیمی و البته موفق شهر تهران است. مسجدی که در بازارچه جوادیه قرار گرفته و دارای مختصاتی خاص است. از طرفی با یک منطقه تجاری و از طرف دیگر با منطقه مسکونی و متراکم همسایه است. امامت چنین مسجدی ویژگی‌های خاص خود را دارد. اما نکته قابل توجه حضور پررنگ بانوان و نوجوانان در برنامه‌های این مسجد و البته صفوف نماز جماعت است.
در گفت و گوی پیش رو با حجت الاسلام محمد سلطان ابراهیمی امام جماعت مسجد جامع جوادیه، رمز موفقیت او و مسجدش و همچنین دلیل حضور پرشور بانوان و کودکان را در این مسجد جویا شدیم.
مسجد شما یک مسجد موفق و البته محوری است، در نظر شما چگونه یک مسجد، محوری و موفق می‌شود؟
مسجدی که می‌خواهد محله محور شود، در واقع باید همان کاربرد مساجدِ جامع قدیم را داشته باشد. در وهله اول باید به اندازه یک مسجدِ جامع جامعیت داشته باشد. یعنی؛ نسبتاً قدیمی باشد. وسعت کافی داشته باشد و همینطور زیرساخت‌های مناسبی برای محور شدن در امور اجتماعی داشته باشد.
مسجد جامع جوادیه تا حد زیادی دارای این زیرساخت‌ها است. البته زیرساخت‌های مذکور به دوقسمت درآمد و فضا دسته بندی می‌شود.
مسجد جامع جوادیه هم درآمد دارد و هم فضا. البته درآمدش بسیار محدود است و نمی‌توان کاملا به آن متکی بود. در مورد فضا هم همینطور است. فضای خوبی برای برنامه‌های فرهنگی وجود دارد ولی اگر بیشتر بود کار بیشتری می‌توانستیم انجام دهیم.
در رابطه با برنامه‌ها باید گفت؛ فعالیت های مسجد به چند بخش تقسیم می شوند. اولین و مهمترین فعالیت اقامه نماز جماعت است. نماز جماعت باید به طور کاملاً منظم و در سه وقت اقامه شود. نماز همواره به امامت یک روحانی اقامه شود(در صورتیکه امام جماعت حضور نداشته باشد).
در ارتباط با برنامه ها باید گفت: برنامه های مسجد به دو صورت فواره یا قطره‌ای توصیف می شوند. این دو حالت بیشتر برای برنامه های فرهنگی صادق است. البته در بخش عمرانی نیز بنای مسجد مدام به توجه نیاز دارد. به عبارتی زیبا سازی و تمیزی مسجد باید در حد امکانات مالی دائمآ انجام شود.
در برنامه های فرهنگی باید بسیج و بانوان همواره مدنظر باشند. یکی از مشکلاتی که در مساجد تهران بیشتر از مساجد سایر نقاط دیده می‌شود، حضور کمرنگ بانوان در برنامه‌های فرهنگی مساجد است. به عبارتی روشن‌تر در برنامه‌ریزی مسجد به این قشر کمتر توجه می‌شود.
در بسیاری از عرصه‌ها بانوان موتور پیشران فرهنگی محسوب می‌شوند. اتفاقا اگر بانوان در برنامه‌های مسجد حضور داشته باشند، اهداف فرهنگی سریع‌تر از تصور به نتیجه می‌رسند. زیرا آنها می‌توانند وقت بیشتری برای این فعالیت ها صرف کنند. ضمن اینکه کارها را با ظرافت و دقت بیشتری انجام می‌دهند. همچنین، آنها نسل آینده را همراه با خود به مسجد می‌آورند، که هدف اصلی برنامه های مسجد است.
یک موضوع مهم که به بحث تربیتی در مساجد کمک شایان توجهی می‌کند، ایجاد مهد کودک در مسجد است. برای این کار البته از فضای شبستان هم می توان بهره برد. به هر حال، آینده این مساجد در دست همان کودکان مهد کودکی و پیش دبستانی است.
اما یک نکته مهم در برنامه‌های فرهنگی مسجد این است که با همکاری بسیج انجام شوند. بسیج به دلیل ماموریت هایش در امور تبلیغی، امنیتی و برنامه های مناسبتی می‌تواند همکاری خوبی در مسجد داشته باشد. اما در بحث تربیتی و برنامه های قطره‌ای محدودیت دارد. کارهای بسیج از همان نوع فواره ای است.
بهتر است فرماندهان بسیج به هنگام ابلاغ مأموریتِ فرماندهان پایگاه ها، آنها را به ائمه جماعات نیز اطلاع رسانی کنند. زیرا وقتی امام جماعت در جریان ماموریت های بسیج قرار می گیرد، نتیجه بهتری از برنامه حاصل می شود.
یک مسئله بسیار مهم در موفقیت امام جماعت هیئت امنای همراه و همدل است. با اینکه امام جماعت مدیر طبیعی مسجد محسوب می‌شود، اما اعضای هیئت امناء نقشی کلیدی در مدیریت مسجد دارند. این نکته که امام جماعت مدیر مسجد محسوب می‌شود، گاهی باعث عدم حضور افراد مجرب و موفق در در هیئت امنا می شود. اما ائمه جماعات می‌توانند با تصمیم گیری شورایی و استماع نظرات آنها این مسئله را حل کنند و باعث جذب افراد موفق به این هیئت شوند. این استقبال از نظرات باعث می‌شود افراد توانمند به حضور در ترکیب هیئت امناء ترغیب شوند. ما در مسجد جامع جوادیه فعالیت ها را با نظر جمع برنامه ریزی می کنیم و معمولاً افرادی با پیشینه‌ی موفق را به هیئت امنا دعوت می‌کنیم.
یکی از عوامل موفقیت مسجد جامع جوادیه، هیئت امناء با تجربه است. لذا نقش و جایگاه هیئت امناء در موفقیت یک مسجد بسیار پررنگ است. زمانی که من وارد مسجد جامعه جوادیه شدم، این مسجد هیئت امنا نداشت. یک سال کامل روی افراد با تجربه مطالعه داشتم، چون به این نتیجه رسیده بودم که تا وقتی اعضای این هیئت مشخص نشوند نمی‌توان کارها را پیش برد. هیئت امناء بومی شناخت کافی از محله دارند. آنها افراد و ترکیب جمعیتی را به خوبی می شناسند. لذا می توانند کمک شایان توجهی به یک امام جماعت تازه‌وارد نمایند.
در گام دوم پایگاه بسیج مسجد را احیا نمودم و پس از آن، تمام تلاش و تمرکز خود را روی حفظ انسجام و وحدت مسجد گذاشتم. حفظ وحدت مسجد مهمترین کار یک امام جماعت موفق است.
یک امام جماعت باید در جذب نیروهای توانمند و صاحب تجربه تلاش کند. وقتی چنین افرادی را کشف می‌کند، باید سریعاً در صدد جذب آنها برآید. برای رسیدن به این هدف لازم است امام جماعت به یک وجاهت معنوی دست پیدا کند این وجاهت در درجه اول در ارتباط گیری با مردم به دست می‌آید. ارتباط با کسبه، حال و احوال با آنها، ارتباط با افراد محله، حضور در مراسماتِ منطقه و همچنین مراسماتِ ختمِ اهالی و امثال آن، در موفقیت یک امام جماعت و کسب وجهه‌ی معنوی نقش مهمی دارد.
یکی از کارهایی که ما در مسجد جامع جوادیه انجام می‌دهیم، برگزاری یادواره های شهدای جوادیه با همکاری بسیج است. من در همین یادواره ها با همه اهالی جوادیه ارتباط برقرار کردم.
همچنین امام جماعت باید با فرماندهان ناحیه مقاومت بسیج ارتباط داشته باشد. خیلی مهم است که آنها خودشان امام جماعت را ببینند و تصور خودشان را داشته باشند، نه تصوری که از طریق شخص دیگری در ذهنشان ترسیم شده است. آنها با شناخت امام جماعت می‌توانند در صورت بروز مشکل کمک بهتری نمایند. البته لازم است این ارتباط مستمر و در زمانی صورت بگیرد که مشکلی در کار نیست. نه آن زمان که مشکل به وجود آمده است.
در ارتباط با نوجوانان و جوانان چه مسائلی اهمیت دارد؟
در این رابطه ما مشکلات زیادی داریم! خیلی کارها باید انجام شود. در این رابطه، همان بحث تربیتی که پیشتر گفتم باید مد نظر قرار گیرد. باید فعالیت های فرهنگی ما برای تربیت نسل مسجدی، مستمر و هدفمند باشد.
ما در مسجد جامع جوادیه در گام اول بانوان را در برنامه‌ریزی ها و فعالیت های مسجد شرکت دادیم. ایجاد مهدکودک و برگزاری کلاس های قرآنی در این مسجد هم در همین راستا انجام شد. مهد کودک وپیش دبستانی و چندین کلاس با محوریت قرآن و همچنین کلاس های تربیتی که هر روز برقرار است، در همین راستا و در نتیجه حضور بانوان در برنامه است. البته با دریافت مبالغی به صورت شهریه هزینه این برنامه ها تامین می شود.
تمام تلاش ما در مسجد جامع جوادیه برنامه‌ریزی بر مبنای تربیتِ نسلِ آینده است. به عنوان مثال؛ از کلاس های قرآنِ مسجد که قرآن آموزان خردسال و کودک در آن شرکت دارند، چندین قاری برجسته تربیت شده است.
چشم انداز مسجد جامع جوادیه چیست؟
چشم انداز و هدفی که برای خود متصور شدیم، همان تربیت نسل جدید در مسجد است.
مداومت در اجرای برنامه ها موضوع مهمی است. در بحث تربیتی باید مداومت باعث عادت شود. بسیاری از نوجوانان محله جوادیه در مناسبت‌ها به صورت مستمر به مسجد می‌آیند و هیمن موضوع باعث مسجدی شدن آنها شد. برای همین است که اجرای برنامه ها به صورت منظم در مسجد اهمیت پیدا می کند.
البته شیوع بیماری کرونا بر این موضوع تاثیر گذاشت. متاسفانه ما در مساجد و هیآت ریزش داشتیم. لذا با عادی شدن شرایط باید تلاش مضاعفی برای جذب و پایبندی جوانان به مسجد انجام دهیم.
در بحث تربیتی باید مربیان مجرب جذب کرد، زیرا این حیطه کاملاً قائم به فرد است. اما با ایجاد وقفه متاسفانه این نیروها از مسجد می‌روند. لذا در این مواقع باید خود امام جماعت شخصاً وارد شود و خودش مسئولیت را برعهده بگیرد.
همانطور که گفتم؛ ما در کلاسهای قرآنی نتایج خوبی داشتیم. چند قاری خوب تربیت نمودیم. مربی بسیار خوبی زحمت این کلاس‌ها را بر عهده داشت. البته سعی می‌کنیم دوباره کلاس های قرآنی و تربیتی را برقرار کنیم.
این بخش و بحثی که گفتید چه هزینه ها و ظرفیت‌هایی لازم دارد؟
مربی خوب، فضای کافی، وسایلی مثل صندلی برای کلاس، سیستم صوتی مناسب، جوایز مناسب برای تشویق و مداومت در اجرا زیر نظر امام جماعت از مسائل مهم در اجرای برنامه های تربیتی است.
همچنین استفاده از ظرفیتی که از نتیجه این کار به دست آمده، خود یک تشویق محسوب می‌شود. به عنوان مثال در مراسمات، از قاریانی که در کلاسهای مسجد تربیت شده اند، استفاده می‌کنیم.
برگزاری کلاسهای شبی با قرآن و مسابقات قرآنی هم لازمه‌ی نتیجه گیری خوب است. (که البته هزینه های خود را دارد، از داور تا جوایز).
ما در بخش ساختمان مشکلاتی داشتیم. بخش مربوط به خواهران از سال ۱۳۳۲ که این مسجد ساخته شد، آجری بود، که پنج سال پیش سنگ شد. کولرهای آبی در تابستان جوابگو نبودند که به ناچار کولر گازی جایگزین کردیم. ایجاد فضای مناسب برای حضور بانوان و کودکان از ملزومات اهراف تربیتی مسجد است.
همچنین سیستم صوت هم خریداری نمودیم. یک درمانگاه داشتیم که کسی اجاره نمی‌کرد، مجبور شدیم دیوارهایش را سرامیک کاری کنیم. بازسازی فضای بیرونی، تعمیر و تجهیز مغازه‌های مسجد هم از جمله هزینه های دائمی برای مسجد است.